Kategorie
postępowanie cywilne Prawo Rodzinne

Zmiana płci – nowa uchwała Sądu Najwyższego

Uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2025 r. (III CZP 6/24) uchyla dotychczasową uchwałę SN mającą moc zasady prawnej.

Najważniejsze punkty uchwały:

  1. Żądanie zmiany oznaczenia płci w akcie urodzenia podlega rozpoznaniu przez sąd w postępowaniu nieprocesowym przy zastosowaniu w drodze analogii art. 36 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego.
  2. Zmiana oznaczenia płci w akcie urodzenia może nastąpić
    wyłącznie na wniosek osoby, której dotyczy ten akt.
  3. Oprócz wnioskodawcy uczestnikiem postępowania może
    być tylko jego małżonek
    (art. 510 k.p.c.).
  4. Postanowienie uwzględniające wniosek wywołuje skutki od
    chwili uprawomocnienia się.

Odstąpienie od wcześniejszej zasady prawnej

Sąd Najwyższy odstąpił tym samym od zasady prawnej wyrażonej w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 22 czerwca 1989 r., III CZP 37/89, zgodnie z którą występowanie transseksualizmu nie dawało podstawy do sprostowania w akcie urodzenia wpisu określającego płeć.

Skład SN

W wydaniu orzeczenia brali udział: Małgorzata Manowska (Przewodnicząca), Joanna Misztal-Konecka, Adam Doliwa, Agnieszka Góra-Błaszczykowska, Jacek Grela, Krzysztof Grzesiowski, Beata Janiszewska, Agnieszka Jurkowska-Chocyk (sprawozdawca), Maciej Kowalski, Marcin Krajewski, Marcin Łochowski, Mariusz Łodko, Dariusz Pawłyszcze, Ewa Stefańska, Tomasz Szanciło, Piotr Telusiewicz.

Zdanie odrębne

Zdanie odrębne zgłosili:
Piotr Telusiewicz – co do całości
Krzysztof Wesołowski – co do pkt 3.
Mariusz Załucki – co do pkt 3

Kategorie
Karta Nauczyciela Prawo Pracy

Wypłata dodatków po uniewinnieniu nauczyciela

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2025 r. (III PZP 5/24) rozstrzyga istotną kwestię dotyczącą praw nauczycieli zawieszonych w obowiązkach służbowych w związku z postępowaniem dyscyplinarnym.

Sąd Najwyższy jednoznacznie orzekł, że:

W przypadku prawomocnego uniewinnienia nauczyciela, który został wcześniej zawieszony w obowiązkach służbowych, należy mu wypłacić dodatek motywacyjny oraz dodatek za wysługę lat – o ile nabył do nich prawo przed okresem zawieszenia, a dodatki te stanowiły część jego wynagrodzenia.

Podstawę prawną stanowi art. 85u ust. 2 i 4 Karty Nauczyciela (Dz.U. z 2024 r. poz. 986 ze zm.).

Co oznacza ta uchwała dla nauczycieli?

To ważny sygnał dla wszystkich pracowników oświaty – w szczególności tych, którzy zostali czasowo odsunięci od obowiązków z powodu toczących się postępowań. Uchwała potwierdza, że uniewinnienie przywraca im nie tylko reputację, ale i prawo do pełnego wynagrodzenia – w tym dodatków, które zostały wcześniej nabyte.

Kategorie
bezpieczeństwo i higiena pracy bhp Prawo Pracy

Rewolucja cyfrowa w pracy: szanse i zagrożenia dla bezpieczeństwa i higieny pracy według MOP

Wprowadzenie:
Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) opublikowała raport pt. „Rewolucja w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy: wpływ sztucznej inteligencji i cyfryzacji na organizację pracy”, w którym szczegółowo analizuje, jak nowoczesne technologie zmieniają sposób wykonywania pracy oraz wpływają na warunki BHP. Dokument ukazuje zarówno potencjał, jak i wyzwania związane z wdrażaniem AI, automatyzacji czy pracy zdalnej.

Cyfryzacja jako szansa dla BHP

Postępująca cyfryzacja tworzy nowe możliwości poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy. Wśród najważniejszych korzyści raport wymienia:

  • Redukcja zagrożeń fizycznych dzięki automatyzacji niebezpiecznych zadań i wykorzystaniu zaawansowanej robotyki. Roboty i egzoszkielety wspierają pracowników przy pracach fizycznie obciążających.
  • Usprawnione procesy BHP za pomocą narzędzi predykcyjnych i systemów monitorujących. Urządzenia wearable i AI wykrywają zagrożenia w czasie rzeczywistym, takie jak niska jakość powietrza czy hałas.
  • Zwiększony dostęp do pracy – cyfrowe technologie pomagają w zatrudnianiu osób z ograniczoną mobilnością, wspierają elastyczne formy zatrudnienia i pozwalają na pracę zdalną.
  • Lepsze szkolenia BHP – rzeczywistość rozszerzona (AR) i wirtualna (VR) umożliwiają realistyczne i bezpieczne symulacje, które przygotowują na sytuacje kryzysowe.

Nowe ryzyka w erze cyfrowej

Postęp technologiczny niesie ze sobą także nowe zagrożenia:

  • Zagrożenia psychospołeczne – presja wydajności, algorytmiczne zarządzanie pracą, izolacja społeczna i nadzór cyfrowy mogą pogarszać dobrostan psychiczny.
  • Nowe ryzyka fizyczne i ergonomiczne – związane z użytkowaniem sprzętu VR, długotrwałą pracą przy komputerze, a także błędami w systemach automatycznych.
  • Braki w regulacjach – szybki rozwój technologii przewyższa tempo zmian legislacyjnych, co może powodować luki w ochronie prawnej pracowników.
  • Problemy środowiskowe – produkcja i utylizacja technologii cyfrowych wiąże się z dużym zużyciem energii oraz narażeniem pracowników na toksyczne substancje.

Rola państw, pracodawców i pracowników

Raport MOP podkreśla, że w erze cyfrowej kluczowe są:

  • Nowe strategie polityki BHP dostosowane do zmieniającej się rzeczywistości pracy.
  • Edukacja i szkolenia – zarówno techniczne, jak i z zakresu zdrowia psychicznego i ergonomii.
  • Ocena i zarządzanie ryzykiem – z wykorzystaniem hierarchii środków zapobiegawczych oraz udziału pracowników w procesach wdrożeniowych.
  • Dialog społeczny – niezbędny przy tworzeniu nowych przepisów i układów zbiorowych, które powinny chronić pracowników w zautomatyzowanych środowiskach pracy.

Podsumowanie

Transformacja cyfrowa zmienia sposób wykonywania pracy i może znacząco poprawić standardy bezpieczeństwa i higieny – pod warunkiem, że towarzyszy jej odpowiednia regulacja, zaangażowanie pracowników i świadome podejście do ryzyka. Aby osiągnąć zrównoważony rozwój i ochronę pracowników, konieczne jest interdyscyplinarne podejście oraz ciągłe badania nad wpływem nowych technologii.

📄 Pełny raport MOP dostępny jest pod tym linkiem:
👉 Raport_MOP-cyfryzacja-sztuczna-inteligencja-2025.pdf