Kategorie
postępowanie cywilne

Wniesienie środka zaskarżenia przed formalnym doręczeniem uzasadnienia nie skutkuje jego odrzuceniem

Sąd Najwyższy w motywach uzasadnienia Uchwały z dnia 26 października 2021 r. III CZP 55/20 zważył, że nie podlega odrzuceniu zażalenie wniesione przez uczestnika postępowania przed doręczeniem mu odpisu postanowienia z uzasadnieniem, o którego sporządzenie ten uczestnik wnosił.

W stanie faktycznym omawianej sprawy sąd nakazał uczestniczce zapłatę określonej kwoty. W dzień wydania postanowienia uczestniczka złożyła wniosek o jego uzasadnienie. W jednym z kolejnych pism uczestniczka wniosła do sądu pismo wnioskując o zwolnienie od kosztów sądowych i o cofnięcie nakazu zapłaty. W piśmie tym zostały zgłoszone wnioski dowodowe. W odpowiedzi na jedno z zarządzeń sądu uczestniczka wskazała, że pismo z wnioskami dowodowymi stanowi zażalenie na punkty I i III postanowienia sądu. Sąd Okręgowy skierował do SN następujące zagadnienie prawne: „Czy zażalenie złożone przez uczestnika postępowania przed doręczeniem odpisu uzasadnienia, o którego sporządzenie wnosił, to jest przed rozpoczęciem biegu terminu do jego złożenia, podlega odrzuceniu?”

Uzasadniając uchwałę SN zaczął od opisania obecnego stanu prawnego, w którym warunkiem dopuszczalności wniesienia środka zaskarżenia jest uprzednie wystąpienie przez skarżącego ze skutecznym wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia zaskarżanego orzeczenia, z wyjątkiem sytuacji dotyczącej zażalenia, w której przy wydawaniu postanowienia sąd odstępuje od jego uzasadnienia. Zasada ta odnosi się tylko do wykluczenia wniesienia środka zaskarżenia. Nie rozstrzyga ona wprost, że nie można wnieść zażalenia po wniesieniu o jego uzasadnienie a przed jego otrzymaniem. Uzasadnienie orzeczenia umożliwia zaznajomienie się z jego motywami skarżącemu w celu lepszego przygotowania zarzutów. Należy jednak zwrócić uwagę, że skarżący może dobrowolnie stawić się w gorszej pozycji procesowej nie czekając na zaznajomienie się z motywami.

W orzecznictwie wskazuje się, że celem ustanawiana terminów do wnoszenia środków zaskarżenia jest określenie momentu końcowego terminu np. po to by zapobiec braku uprawomocniania się orzeczeń. Ustanawianie momentów początkowych jest konieczne jedynie ze względów technicznych. Ustawodawca w przyczynach odrzucenia środków wskazuje wnoszenie ich po terminie. Natomiast nie ma wzmianki o odrzuceniu ich z powodu zbyt szybkiego wniesienia. Gdyby stanowisko przedstawiało się odmiennie nastąpiłby problem z kwalifikacją przyczyny do różnych grup powodów odrzucenia. W jednych przypadkach byłoby to kwalifikowane jako uchybienie końcowemu momentowi terminu, a w drugich jako „inne przyczyny niedopuszczalności”. Sąd Najwyższy zważył więc, że wniesienie środka zaskarżenia przed rozpoczęciem biegu terminu nie będzie skutkowało jego odrzuceniem.  

Kategorie
postępowanie cywilne

Złożenie wniosku o uzasadnienie jest przesłanką skuteczności zażalenia

Przesłanka skuteczności zażalenia

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 6 września 2022 r. III CZ 111/22 określił jedną z przesłanek skuteczności wniesienia zażalenia w postępowaniu cywilnym. Polega ona na tym, że przed wniesieniem zażalenia strona ma obowiązek wystąpić do sądu o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie odpisu orzeczenia ze wspomnianym uzasadnieniem. Dzień doręczenia postanowienia wraz z uzasadnieniem otwiera tygodniowy termin do złożenia zażalenia.

W przedstawionym stanie faktycznym Sąd Apelacyjny odrzucił skargę kasacyjną powodów, ponieważ była ona dotknięta brakami formalnymi, które nie zostały uzupełnione w terminie. Pełnomocnik powodów otrzymał postanowienie sądu wraz z uzasadnieniem, a następnie po siedmiu dniach złożył na nie zażalenie wprost. Sąd Najwyższy uznał, że zażalenie jest niedopuszczalne, ponieważ jego wniesienia nie poprzedziło złożenie wniosku o sporządzenie i doręczenie pełnomocnikowi powodów odpisu zaskarżonego orzeczenia wraz z uzasadnieniem.

Uzasadnienie prawne orzeczenia Sąd Najwyższy zaczyna od przytoczenia zmian w Kodeksie postępowania cywilnego, które miały miejsce w 2019 roku. Odnosiły się one do sposobu zaskarżania postanowień wydanych na posiedzeniu niejawnym. W poprzednim stanie prawnym takie postanowienia sąd co do zasady doręczał z urzędu obu stronom. W przypadku gdy postanowienie było zaskarżalne wraz z orzeczeniem doręczane było uzasadnienie sporządzone przez sąd z urzędu.

Uzasadnienie orzeczenia na wniosek

Nowe przepisy wskazują, że sąd uzasadnia postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym tylko gdy podlega ono zaskarżeniu i tylko na żądanie strony zgłoszone w terminie tygodnia od dnia doręczenia postanowienia. Termin do wniesienia zażalenia wynosi tydzień od dnia doręczenia postanowienia z uzasadnieniem. Zmiany te eliminują możliwość wnoszenia środków zaskarżenia wprost. Pogląd ujęty przez Sąd Najwyższy w omawianym postanowieniu jest zgodny z jego ostatnimi uchwałami.

Niedopuszczalność zażalenia

Sąd Najwyższy uznał, że zażalenie w omawianej sprawie jest niedopuszczalne, ponieważ jego wniesienia nie poprzedziło złożenie wniosku o sporządzenie i doręczenie pełnomocnikowi powodów odpisu zaskarżonego orzeczenia wraz z uzasadnieniem. W związku z tym wydał postanowienie o odrzuceniu zażalenia.