Sąd Najwyższy w motywach uzasadnienia Uchwały z dnia 26 października 2021 r. III CZP 55/20 zważył, że nie podlega odrzuceniu zażalenie wniesione przez uczestnika postępowania przed doręczeniem mu odpisu postanowienia z uzasadnieniem, o którego sporządzenie ten uczestnik wnosił.
W stanie faktycznym omawianej sprawy sąd nakazał uczestniczce zapłatę określonej kwoty. W dzień wydania postanowienia uczestniczka złożyła wniosek o jego uzasadnienie. W jednym z kolejnych pism uczestniczka wniosła do sądu pismo wnioskując o zwolnienie od kosztów sądowych i o cofnięcie nakazu zapłaty. W piśmie tym zostały zgłoszone wnioski dowodowe. W odpowiedzi na jedno z zarządzeń sądu uczestniczka wskazała, że pismo z wnioskami dowodowymi stanowi zażalenie na punkty I i III postanowienia sądu. Sąd Okręgowy skierował do SN następujące zagadnienie prawne: „Czy zażalenie złożone przez uczestnika postępowania przed doręczeniem odpisu uzasadnienia, o którego sporządzenie wnosił, to jest przed rozpoczęciem biegu terminu do jego złożenia, podlega odrzuceniu?”
Uzasadniając uchwałę SN zaczął od opisania obecnego stanu prawnego, w którym warunkiem dopuszczalności wniesienia środka zaskarżenia jest uprzednie wystąpienie przez skarżącego ze skutecznym wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia zaskarżanego orzeczenia, z wyjątkiem sytuacji dotyczącej zażalenia, w której przy wydawaniu postanowienia sąd odstępuje od jego uzasadnienia. Zasada ta odnosi się tylko do wykluczenia wniesienia środka zaskarżenia. Nie rozstrzyga ona wprost, że nie można wnieść zażalenia po wniesieniu o jego uzasadnienie a przed jego otrzymaniem. Uzasadnienie orzeczenia umożliwia zaznajomienie się z jego motywami skarżącemu w celu lepszego przygotowania zarzutów. Należy jednak zwrócić uwagę, że skarżący może dobrowolnie stawić się w gorszej pozycji procesowej nie czekając na zaznajomienie się z motywami.
W orzecznictwie wskazuje się, że celem ustanawiana terminów do wnoszenia środków zaskarżenia jest określenie momentu końcowego terminu np. po to by zapobiec braku uprawomocniania się orzeczeń. Ustanawianie momentów początkowych jest konieczne jedynie ze względów technicznych. Ustawodawca w przyczynach odrzucenia środków wskazuje wnoszenie ich po terminie. Natomiast nie ma wzmianki o odrzuceniu ich z powodu zbyt szybkiego wniesienia. Gdyby stanowisko przedstawiało się odmiennie nastąpiłby problem z kwalifikacją przyczyny do różnych grup powodów odrzucenia. W jednych przypadkach byłoby to kwalifikowane jako uchybienie końcowemu momentowi terminu, a w drugich jako „inne przyczyny niedopuszczalności”. Sąd Najwyższy zważył więc, że wniesienie środka zaskarżenia przed rozpoczęciem biegu terminu nie będzie skutkowało jego odrzuceniem.
Przesłanka skuteczności zażalenia
